Ποιά είναι τα εναλλακτικά καταλύματα;

Το τριήμερο της 28ης Οκτωβρίου το περάσαμε με τη γυναίκα μου σ’ ένα ορεινό χωριό της Ευρυτανίας, περίπου 25 χμ μακρυά από το Καρπενήσι. Φτάνοντας κουρασμένοι μετά από ένα πολύωρο ταξίδι, καθίσαμε να φάμε στη μοναδική ταβέρνα του χωριού που ανήκε στην οικογένεια που είχε και τον ξενώνα που θα διανυκτερεύαμε. Ένα ποτήρι ντόπιο τσίπουρο στην αρχή, ζυμαρόπιτα και χόρτα της περιοχής έπειτα, γίδα βραστή για κύριο πιάτο και γλυκό κυδώνι για επιδόρπιο. Μοιάζει μεγάλο και βαρύ δείπνο, ειδικά για κουρασμένους ταξιδιώτες, αλλά η κουβέντα κι η φιλική ατμόσφαιρα που είχαν δημιουργήσει οι οικοδεσπότες μας, πήραν την κούραση από τους ώμους μας κι ελάφρυναν τη διάθεση, τόσο ώστε να μην βιαστούμε καθόλου να σπεύσουμε στο δωμάτιο μας. Κι όταν το κάναμε, η θαλπωρή  από τη ρουστίκ έπίπλωση και τα ζεστά σκεπάσματα μας βοήθησαν να  κοιμηθούμε γρήγορα κι ανάλαφρα.

Πριν λίγες βδομάδες ξεκινήσαμε το discoveroom υποσχόμενοι στον κόσμο έναν εύκολο τρόπο να βρίσκει και να κλείνει δωμάτιο στα διάφορα μικρά καταλύματα. Συζητώντας στο διάστημα που μεσολάβησε με αρκετούς από σας διακρίναμε μια σύγχιση για το ποια είναι αυτά τα καταλύματα τόσο στην Ελλάδα όσο και στον υπόλοιπο κόσμο. Η μικρή  εισαγωγή που προηγήθηκε δεν είχε άλλο   στόχο από το να βοηθήσει να αποσαφηνιστούν  τα χαρακτηριστικά των μικρών καταλυμάτων.

Ποιά είναι αυτά; Τρία κυρίως:

• Οικογενειακές επιχειρήσεις
• Μικρό μέγεθος
• Προσφορά ή όχι κάποιου γεύματος

Καταρχήν να τονίσουμε ότι η όλη συζήτηση αφορά επαγγελματικά καταλύματα, δηλαδή νόμιμες επιχειρηματικές δραστηριότητες (κύριες ή συμπληρωματικές, δεν έχει σημασία) κι όχι ενοικίαση ιδιωτικών κυρίων ή παραθεριστικών κατοικιών.

Η πρώτη  διαφορά των μικρών από τα μεγάλα καταλύματα  είναι το ιδιοκτησιακό κι εργασιακό καθεστώς: με απλά λόγια, τα μικρά καταλύματα είναι συνήθως οικογενειακές επιχειρήσεις που απασχολούν ελάχιστο ή καθόλου προσωπικό. Οι ιδιοκτήτες είναι αυτοί που διεκπεραιώνουν τις εργασίες του καταλύματος γι αυτό κι η ποιότητα της παρεχόμενης υπηρεσίας ποικίλει ανάλογα με το μεράκι και το φιλότιμο τους.

Πράγματι, τα σαράντα περίπου χιλιάδες ελληνικά καταλύματα μικρού μεγέθους, είναι στην πλειονότητα τους οικογενειακές επιχειρήσεις κι η διάκριση τους από το νόμο είναι τριπλή:

• Ενοικιαζόμενα δωμάτια
• Ενοικιαζόμενα επιπλωμένα διαμερίσματα
• Ενοικιαζόμενες επιπλωμένες κατοικίες κι επαύλεις

Τα ενοικιαζόμενα δωμάτια και διαμερίσματα αυτοπροσδιορίζονται συνήθως ως ξενώνες ή πανσιόν.

Ο πρώτος όρος είναι πιο σωστός και πιο γενικός κι αντιστοιχεί στο αγγλικό Guesthouse. Ο δεύτερος χρησιμοποιείται κάπως καταχρηστικά μιας κι ο αντίστοιχος κεντροευρωπαϊκός όρος (pension) σημαίνει κατάλυμα που προσφέρει και φαγητό, κάτι σαν πανδοχείο δηλαδή.

Το δεύτερο χαρακτηριστικό των εναλλακτικών καταλυμάτων είναι το μέγεθος: ο γενικός κανόνας διεθνώς (με αρκετές διαφορές κατά τόπους) είναι  ο μέγιστος αριθμός δωματίων (ή διαμερισμάτων) να είναι μικρότερος από δέκα (10). Οτιδήποτε πάνω απ’ αυτό πάει προς την κατηγορία του ξενοδοχείου.

Το τρίτο χαρακτηριστικό που χρησιμοποιείται στην κατάταξη των εναλλακτικών καταλυμάτων διεθνώς είναι η προσφορά φαγητού: από το απλό πρωινό έως το πλήρες γεύμα. Στην Ελλάδα η προσφορά πρωινού ή φαγητού είναι μια έξτρα παροχή και δεν είναι υποχρεωτική για καμιά από τις  κατηγορίες  εναλλακτικών καταλυμάτων. Είναι πολύ συχνό το φαινόμενο όμως η ίδια οικογένεια που διαθέτει κάποιο κατάλυμα να λειτουργεί και κάποιο ρεστωράν ή καφέ στον ίδιο ή παράπλευρο χώρο.

 

Στις αγγλοσαξωνικές χώρες, μια οικογένεια που νοικιάζει 2-3 δωμάτια από το σπίτι στο οποίο κατοικεί κι επιπλέον προσφέρει στους φιλοξενούμενους της  πρωινό, λέγεται ‘Bed and Breakfast‘.  Το αντίστοιχο στις γαλλόφωνες χώρες είναι το Chambres d’Hotes.

Αν στο χώρο του καταλύματος λειτουργεί και πλήρες ρεστωράν, τότε μιλάμε για “Inn“, πανδοχείο δηλαδή.

Στις γερμανόφωνες χώρες είναι γνωστά σαν Gasthaus, Gasthof ή Pension όπως είπαμε παραπάνω. 

Μια εξωτική μορφή πανδοχείου είναι τα ρύοκαν που είναι τα παραδοσιακά γιαπωνέζικα πανδοχεία όπου υπνοδωμάτια, κλίνες, φαγητό κι ενδυμασίες παραπέμπουν στη μεσαιωνική Ιαπωνία.

Και στην Ελλάδα θα συναντήσετε πολλές τουριστικές επιχειρήσεις  με τη λέξη πανδοχείο ή χάνι στην ονομασία τους αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις πρόκειται για εστιατόρια κι όχι για καταλύματα, χωρίς αυτό ν’ αποκλείεται.

Από τα παραπάνω μπορεί κανείς να καταλάβει που κρύβεται και πως κρίνεται η αξία των μικρών καταλυμάτων: όντας οικογενειακές επιχειρήσεις, δημιουργημένες συνήθως από ανθρώπους που έλκουν την καταγωγή τους από τις περιοχές που λειτουργούν, αναγκαστικά συνεπάγονται μια πιο προσωπική σχέση  με τους φιλοξενούμενους τους που μπορεί να μεταφραστεί σε συμβουλές για τον τόπο, προσωπική περιποίηση και  οικογενειακή και φιλική ατμόσφαιρα.

Σε αρκετές περιπτώσεις η οικογένεια που λειτουργεί την επιχείρηση έχει χρησιμοποιήσει κάποιο παλιό ακίνητο της  για κατάλυμα  που μπορεί να έχει ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, αισθητική και ιστορική αξία και να βοηθήσει τον επισκέπτη να ταξιδέψει νοερά στην ιστορία του τόπου.

Σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, το κατάλυμα μπορεί να μην είναι απλά κάποιο πατρογονικό οίκημα αλλά ένας πύργος, πράγμα που ανεβάζει τη διαμονή πολλά επίπεδα πολυτέλειας.

Αυτά είναι τα χαρακτηριστικά που αναζητούν συνήθως κι οι επισκέπτες τους και γι αυτά τα χαρακτηριστικά ‘δένονται’ μαζί τους, τα προτιμούν και τα επιλέγουν.